گردشگری هنر گنجینه ای که نادیده گرفته شده است - وبلاگ ماشا

به گزارش وبلاگ ماشا، همه ما انسان ها به هنر و انواع آن علاقه مندیم؛ گاهی این علاقه تا آنجایی خودنمایی می نماید که افراد برای بهره بردن و تماشای آن بار سفر می بندند. این عشق و علاقه به هنر و کوشش برای بهره بردن از آن از دیرباز در نهاد بشر وجود داشته است. رفته رفته با پیدایش و شکل گیری صنعت گردشگری هنر به عنوان محرکی برای سفر شناخته شده و گردشگری هنری که یکی از زیرشاخه های صنعت گردشگری است، مورد توجه ویژه ای نهاده شد. در این نوع گردشگری، گردشگران برای بازدید از تئاترها، سالن های اُپرا، سالن های کنسرت و جشنواره ها اقدام به سفر می نمایند.

عده ای از متخصصان هم، گردشگری هنری را نوعی از گردشگری فرهنگی می دانند که بازدید از نمایشگاه ها، موزه ها، حضور در کنفرانس ها، سمپوزیوم ها، کنگره ها، جشنواره ها و فستیوال های هنری که با هدف معرفی پیشینه های فرهنگی، هنری و بومی یک منطقه به دیگران انجام می گردد را در برمی گیرد.

البته از زمانی که گردشگری به عنوان یک صنعت مطرح شده و با نگاه علمی به آن پرداخته می گردد، بسیاری از المان های دیگر از جمله صنایع دستی، تفریح های عامه پسند جوامع محلی، جشنواره های موسیقی معاصر و هنرهای قومی نیز تحت عنوان گردشگری هنری مطرح می شوند.

در هرحال، امروزه با شکل گیری صنعت گردشگری، گردشگری هنری رونق چشمگیری پیدا نموده و نقش بسزایی در اقتصاد جوامع مختلف ایفا نموده است. عایدیی که از جشنواره های هنری نوین و مکان های هنری سرآمد مانند تیت مدرن در لندن و موزه گوگنهایم در بیلبائو حاصل می گردد، صحتی بر این ادعاست.

علاوه بر این ها، جشنواره فیلم کن یکی از جشنواره های هنری کشور فرانسه است که از نمونه های شاخص گردشگری هنری محسوب می گردد. این جشنواره، هنرمندان و علاقه مندان زیادی از سرتاسر جهان را در این شهر گرد هم می آورد که قطعا منجر به رونق صنعت گردشگری و عایدی ناشی از آن در این منطقه می گردد.

برای آشنایی بیشتر با این سبک گردشگری با مجله وبلاگ ماشا همراه باشید.

شرایط گردشگری هنری در ایران

حال که با مفهوم گردشگری هنری آشنا شدیم، بد نیست که شرایط این نوع از گردشگری را در کشورمان ایران نیز آنالیز کنیم. حتما تا به حال بارها و بارها جمله معروف هنر نزد ایرانیان است و بس را شنیده اید. همین عبارت کافی است تا برایمان روشن گردد که ایران مانند هزاران هزار شاخه دیگر در حوزه گردشگری و صنایع نرم پتانسیل گردشگری هنری را هم در دل خود جای داده است.

اما در واقعیت، وقتی صحبت از گردشگری هنری در ایران می گردد، می بینیم که در عمل حرفی برای گفتن نداریم و این حوزه را هم مانند سایر حوزه های فرهنگی به علت نبود مدیریت و برنامه ریزی صحیح و پیرو آن عدم وجود سرمایه گذاری های لازم از دست داده ایم.

این در حالیست که در حوزه گردشگری هنری در ایران پتانسیل عظیمی نهفته است که قشر فرهیخته، تاثیرگذار و ثروتمند جهان به آن تمایل دارند و این می تواند گنجینه ارزشمندی برای کشورمان و مردمان آن باشد.

یک استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه صنایع فرهنگی در رابطه با اهمیت این موضوع با بیان اینکه گردشگری دارای شاخه های مختلفی است که می توان آنها را از منظرهای مختلف مورد آنالیز قرار داد، گفت: هر شاخه از صنعت گردشگری دارای ابعاد مالی-توسعه ای، فرهنگی-هنری و مدیریتی-برنامه ای هستند که می توان به طور مفصل راجع به آنها صحبت کرد.

بهنام زنگی با تاکید بر اصطلاح اقتصاد هنر و جایگاه آن در گردشگری هنری، ادامه داد: کشور ما در همه شاخه های صنعت گردشگری پتانسیل های عظیمی درون خود دارد، اما به علت وجود بنیان های فرهنگی در تمدن ایران و سابقه درخشان ایرانیان در زمینه هنر و فرهنگ، جاذبه های فرهنگی و هنری در صنعت گردشگری ایران بسیار پررنگ تر از دیگر حوزه هاست.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: از سوی دیگر، توجه به گردشگری هنری باعث توسعه و ارتقای بازار محصولات هنری می گردد که اگر محصول هنری را به منزله سفیری برای فرهنگ و هنر کشور تلقی کنیم، به اهمیت پرداختن و توجه به این ماجرا پی خواهیم برد.

وی توضیح داد: به عنوان مثال، تنوع قومیتی و خرده فرهنگ های اقوام مختلف و بعلاوه دستاوردهای تاریخی فرهنگ و هنر ایران، مقولاتی هستند که نمی توان به سادگی از کنار آنها گذشت. اما وجود این سابقه و پیشینه فرهنگی امری ضروری است که کافی نیست. عواملی مانند راهنمایی و کنترل است که این پتانسیل های بالقوه را به فعلیت می رساند.

زنگی با بیان اینکه مهمترین بخش نقاط ضعف ما در حوزه گردشگری فرهنگی مربوط به به نوع نگرش ما به جهان اطراف و نگرانی هایی است که ناشی از تعارضات فرهنگی بین ما و بسیاری فرهنگ های دیگر است، گفت: بنابراین، تقویت بنیه فرهنگی با نگاهی رو به جلو برای بازیابی مجدد اقتدار فرهنگی موضوعی است که باید در این موضوع خاص، مورد بحث و آنالیز قرار گیرد.

وی تاکید نمود: این صحبت بدان معناست که اگر متولیان و مدیران فرهنگی توانمندی های فرهنگ و هنر کشورمان را که پیشینه ای درخشان دارد، به درستی شناسایی نموده و آن را عاملی مشخص کننده در روبروه با فرهنگ های دیگر پیرامون مقوله جهانی شدن بیاورند، قطعا بسیاری از چالش های موجود در این حوزه مرتفع خواهد شد.

زنگی اعلام کرد: معرفی فرهنگ غنی کشورمان از دیگر موضوعاتی است که می تواند در این زمینه راهگشا باشد. به این معنا که ضروری است در تمام فراوریات و خروجی های فرهنگی، صنعتی، اجتماعی و حتی سیاسی خود کوشش کنیم به معرفی فرهنگ غنی ایرانی بپردازیم. از این رو، مدیریت گردشگری باید از هر فرصت مستقیم و غیرمستقیمی که در اختیار دارد، برای معرفی جذابیت های ایران در این راستا استفاده کند.

وی اعلام کرد: کشور ما دارای قوم های مختلف با آداب، سنن و فرهنگ های متنوع بوده و از سوی دیگر، ادوار مختلف تاریخی در این سرزمین دستاوردهای فرهنگی و هنری چشمگیری از خود برجای گذاشته اند. با توجه به همه ظرفیت هایی که از آنها یاد شد، معتقدم هنوز بهره برداری شایسته ای از ظرفیت های موجود برای توسعه گردشگری هنری در کشور انجام نگرفته است.

بنا به گفته زنگی پتانسیل هایی از قبیل صنایع دستی، موسیقی و آیین ها و مناسک مربوط به آن، موضوعات بی نظیری هستند که علاقه مندانی در سرتاسر جهان دارند، اما همچنان از آنها غافل مانده ایم. این در حالیست که رونق گردشگری هنری در کشور در وهله نخست موجب رونق کسب و کار می گردد که علاوه بر توسعه مالی، فراوری کالا و محصولات هنری را نیز در پی خواهد داشت.

تمرکز دولت بر صنایع دستی

با توجه به اهمیت این موضوع و پتانسیل هایی که در شاخه گردشگری هنری به آن پرداخته شده است، مدتی است وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور هم به این مقوله توجه نشان داده و برای بهره گیری از این پتانسیل به ویژه در دوران شیوع کرونا برنامه هایی را در دستور کار خود قرار داده است.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور پیرامون این موضوع با اشاره به ثبت 52 شهر و روستای صنایع دستی در حوزه ملی و ثبت 11 شهر و 3 روستای صنایع دستی کشور در شورای جهانی صنایع دستی، به خبرنگار ما گفت: صنایع دستی یکی از مصادیق شاخص گردشگری هنری در کشورمان است که باید کوشش کنیم بیش از پیش به گردشگران داخلی و بین المللی معرفی گردد.

پویا محمودیان ادامه داد: قطعا برگزاری نمایشگاه های مرتبط با صنعت گردشگری و صنایع دستی فرصت مناسبی برای تحقق این امر است. علاوه بر این، طراحی تورهای هدفمند برای سفر به شهرها و روستاهای صنایع دستی نیز از دیگر برنامه هایی است که در دستور کار این معاونت قرار گرفته است.

وی توضیح داد: در نظر بگیرید بازدید از کارگاه های حوله بافی در روستای جهانی خراشاد در استان خراسان جنوبی یا سفر به سیستان وبلوچستان و بازدید از کلپورگان یا همان روستای جهانی سفال که اولین روستای جهانی صنایع دستی کشور به شمار می آید، چقدر می تواند برای گردشگران جالب توجه باشد. ضمن اینکه خرید سوغات و رهاورد سفر به صورت مستقیم از فراوریکنندگان بومی، قطعا باعث رونق اقتصاد در جوامع محلی که غالبا محروم هم هستند، می گردد.

محمودیان در ادامه صحبت هایش به تشکیل شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع دستی اشاره نموده و اضافه کرد: بر اساس این برنامه در معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای هریک از شهرها و روستاها برنامه و نقشه راهی تدوین و به استان ها ابلاغ شده است. هدف نخست از این اقدام برندسازی و معرفی این منطقه ها و ظرفیت هایشان به مردم ایران و سایر کشورهای جهان است. ضمن اینکه، در این میان شرایط ویژه دوران کرونا را هم نادیده نگرفته این. به گونه ای که، رعایت شیوه نامه های بهداشتی و تامین امنیت بهداشتی و سلامت گردشگران از اصول اساسی این نقشه راه است.

وی با تاکید بر اینکه شیوع ویروس کرونا هم نتوانسته این برنامه ها را مختل کند، پیرامون تمهیدات اندیشیده شده برای مقابله با این محدودیت گفت: سالی که گذشت با محدودیت هایی روبرو شدیم که بیشترین ضربه را به صنعت گردشگری وارد کرد که به تبع آن بازار و اقتصاد صنایع دستی، صادرات رسمی و چمدانی (غیر رسمی) با یک وقفه و رکود بی سابقه روبه رو شد. بنابراین، سعی کردیم با در نظر گرفتن این چالش برای توسعه گردشگری هنری با برگزاری نخستین نمایشگاه ملی مجازی صنایع دستی و ارائه تسهیلاتی خاص برای فعالان این حوزه، کمی شرایط را برای فعالان این حوزه تعدیل کنیم که با توجه به وضع موجود حتما برنامه ها و سازوکارهای این چنینی همچنان در دستور کار قرار خواهد داشت.